PROF. DR. H. Musa TAŞDELEN
(ABD’de Yaşayan Türk Diasporasının İslam ve Kimlik Algısı Üzerine Değerlendirmeler)
Sakarya Üniversitesi Akademik ve Sosyal Gelişim Merkezi’nin (SASGEM) Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. H. Musa TAŞDELEN” oldu.
Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Konferans Salonu’nda gerçekleşen program “ABD’de Yaşayan Türk Diasporasının İslam ve Kimlik Algısı Üzerine Değerlendirmeler”başlıklı konu ele alındı.
Amerika’ya gidiş anısından ve yaptığı anketlerden bahsederek konuşmasına giriş yapan Musa TAŞDELEN şöyle devam etti;”Diasporanın Türkiye ile olan ilgisi açısından baktığımızda Avrupa Türk diasporasını dikkate aldığımızda onlar her yıl Türkiye’yi ziyaret ederken hatta Türkiye’ye yıl içinde bir kaç defa ziyaret edenleri mevcutken her yıl ABD’den Türkiye’yi ziyaret etme oranı daha düşük görünmektedir. Türkiye ile ilişkiler Avrupa’daki Türk diasporası kadar yoğun değil, biraz da mesafenin daha uzun olmasının etkisi söz konusdur. . Amerika’daki Türk Diasporasında kimlik tanımlaması çok katmanlı olup üç kategori kullanılmaktadır, Amerikalılık, Müslümanlık ve Türklük bu arada dördüncü bir kategori olarak yerel kimiklerin de kullanılabildiği görülmektedir. Uygur olmak Özbek olmak, Karaçay olmak, Kıbrıs Türkü ve Makedonya Türkü olmak veya Giresunlu ya da Rizeli olmak gibi. Bu kimlik kategorilerinden en yüksek oranda tercih edilenleri Müslüman ve Türk olmaktır. Amerikan doğumlularda ve Türkiye dışı Türklerde Amerikalılık kimliği daha yüksek oranda benimsenmektedir.
AMERİKA’DA TÜRK OLMAK
Türk Diasporasının mensupları Türklük tanımlaması yaparken, büyük oranda Türklüğü sadece Türk soyundan olmak anlamında kullanmamaktadır. Çoğunluk Türklüğü hem soy hem kültürel aidiyet olarak görmektedir. Kültürel aidiyet en yüksek oranda tercih edilmiştir. Amerika’da Türk olmak mevlüt okumaktır , Yunus Emre’nin ilahilerini dinlemek, onları seslendirmektir, Türk kadınlarının biraraya gelip haftada bir mukabele okumasıdır, Amerika’da Türk olmak kahvehanede cebindeki son kuruşu arkadaşına çay ısmarlamaktır. Amerikalı komşusuna aşure tatlısı götürmektir, oturduğu mahallede yalnızlık çeken siyah komşusunun derdiyle dertlenmek, Camiinin önündeki gönderde Amerikan bayrağının yanında asılı duran Türk bayrağının her gece indirilmesine karşın her sabah sabırla onu göndere yeniden çekmektir. Türk Disaporanın önemli bir kesimi Müslümanlık ve Türklük kavramlarını özdeş görmektedir. İslam inancı ile Türk kültürü yani örfü, adeti, geleneği, göreneği ile zaten iç içedir nasipten ötesi yok ifadesiyle, görelim Mevlam ne eyler ne eylerse güzel eyler sözüyle ve halil ibrahim sofrası tabiriyle kendini gösteren tutum ve davranışlar. Türklerin çoğunluğunda dindarlık derecesine bakmaksızın gözlemlenmektedir.
MEZHEPLER
Mezhep konusuna bakıldığında da Türklerde mezhep taassubu görülmemektedir. Türk diasporasının en yüksek oranda uzak olduğu kimlik ateistlerdir. Kıbrıs Türkleri ve Balkan Türklerinde bunun oranı oldukça yüksek seviyededir.
İBADETLER
İbadet etme oranı Türkiye ortalamasına göre daha düşük görünmektedir. Amerika’daki çalışma ve hayat şartlarının bunda etkili rol oynadığı söylenebilir. Türk diasporasının en dindarları kadınlar, kadınların da en dindarları ev hanımlarıdır. Bazı ilahiyat hocalarımızın dillendirdiği Müslüman azınlıkların fıkhı konusunun ele alınmasına ihtiyaç vardır. Bu konu Müslüman Diasporaların karşı karşıya kaldığı fıkhi meseleler olarak daha kapsamlı bir şekilde gündeme getirilebilir.
FETÖ’YE KARŞI TÜRK DİASPORASI’NIN TUTUMU
15 Temmuz 2016’daki Türkiye’de gerçekleştirilen darbe teşebbüsü Türk Diasporasını son derece olumsuz etkilemiştir. Ülke hassasiyeti ve Türkiye’ye beslenen derin bağlılık ve sevgi, Türk Diasporası’nda bir travmaya yol açmış görünmektedir. Bu darbe teşebbüsünün dini cemaat görüntüsü altında gerçekleştirilmesi, Türk Diasporasının bir kesiminde diğer dini cemaatlere karşı daha şüpheci bir yaklaşımın gelişimine neden olmuştur. Türk diasporasının büyük çoğunluğu FETÖ’nün karşısında yer almış, bu tavır, bu yapıyı marjinalleştirmiştir. Türk Diasporasının birçok mensubu ile yapılan mülakatlarda hangi hal ve şartta olursa olsun Devletin ve ülkenin yanında yer aldıklarını ve alacaklarını, FETÖ’yü İslam dışı bir yapı olarak gördüklerini ve Türkiye karşıtı faaliyetlerinden dolayı rahatsızlık duyduklarını belirtmişlerdir.
Müslümanlar Müslüman Türkler Diğer Topluluklar Hakkında NE DÜŞÜNÜYOR?
Dışlayıcı mı bakıyor ? Kuşatıcı mı bakıyor ?
Türk Disporasının neredeyse tamamına yakını hangi inanç ve kökenden olursa olsun tüm insanlara adaletli ve eşit davranılması gerektiğini düşünmektedir. Hangi toplumda yaşarsak yaşayalım biz içinde yaşadığımız toplumun iyiliğini isteriz anlayışına sahiptirler. Terör ve şiddetin İslamla bir ilgisinin olmadığı ve. en fazla zararı Müslümanlara verdiği düşüncesindedirler. Sivillerin terör saldırısına muhatap olmasının her ne sebeple olsun kabul edilemeyeceği görüşünü çok yüksek bir oranda paylaşmaktadırlar.
Türk Disaporasının çoğunluğu iki dilliliği gündelik yaşantılarında tecrübe etmekle birlikte, yeni kuşaklarda Türkçe bilenler giderek azalmaktadır. Dördüncü ve beşinci kuşaklarda Türkçe iletişim dili olmaktan çıkacaktır. Ayrıca ileri kuşaklarda çokkültürlü evliliklerin oranında artış beklenilmelidir. Amerikalı Türkler kültürel değerlerini koruyabilmek için camilerden ziyade birer kültür merkezi işlevi görecek olan külliyelere ihtiyaç duymakta bunun için de Türkiye’den destek beklemektedir. Maryland’’daki Amerika Diyanet Merkezi olarak inşa edilen külliye bu anlamda olumlu bir örnek olarak görülmektedir. Özellikle Diyanet İşleri’nin öncülük edeceği Türk okul ve dini eğitim kurslarının sayısının artmasını talep etmektedirler. Programa Prof.Dr. H. Musa TAŞDELEN’e hediyeleri taktim edilerek son verildi.
